Класная гадзіна

Тэма : “Беларускія скарбы”

О Беларусь , мая калыска,
Жыццё маё, прытулак мой!
З гарачаю любоўю нізка
Схіляюся перад табой
Зямны паклон табе, радзіма,
Тваім палям, тваім лясам,
Тваім заводам з белым дымам,
Тваім гасцінцам і шляхам.
На спелых нівах ураджайных,
Ад краю ў край, ва ўсе канцы,
Махаюць крыламі камбайны,
Спяваюць жнеі і касцы.
Уся ўбрана ты квяціста,
Пад колер слуцкіх паясоў,
У строі нівы залацістай,
І шаты грэчак і аусоў.

-Добры дзень, дарагія сябры! Вас вітае турыстычная фірма “Сардэчна запрашаем”.

-Вы першы раз у Беларусі? Зрэшты, гэта не так ужо і важна! Мы ўпэўнены, што колькі  б разоў, вы не наведвалі б нашу краіну вас заўсёды будуць чакаць новыя прыемныя адкрыцці.

-Можна задаць вам пытанне? Што для вас з’яўляецца найбольшай каштоўнасцю?

— У кожнага чалавека  свае ўяўленні аб каштоўнасцях. Але, пагадзіцеся, для кожнага народа галоўнай каштоўнасцю павінна з’яўляцца яго Радзіма.

-Мы любім сваю Беларусь і хочам пазнаёміць вас з яе  скарбамі.

-Прэзентацыю нашага віртуальнага падарожжа пачынаюць маладыя але падаючыя вялікія надзеі супрацоўнікі фірмы …….. . Калі ласка!

1 група

— Скажыце дарагія госці, што вы найчасцей бачылі за акном аўтамабіля, аўтобуса ці поезда, калі ехалі  па тэрыторыі нашай краіны? Канешне, лес! Лясы –адзін з вялікшых скарбаў Беларусі! Яны займаюць 39,8% тэрыторыі краіны.

— А ці ведаеце вы, што непасрэдна тут, у ваколіцах Муравы, пачынаецца знакаміты нацыянальны парк Белавежская пушча? Запаведная зона Белавежскай пушчы  — гэта самы вялікі ў Еўропе старажытны лес,  у якім налічваецца амаль 2000 дрэў-веліканаў. Па ўзросту некаторыя з іх старэй, чым адкрыццё Амерыкі Калумбам і маюць не менш чым 600 гадоў. Па колькасці відаў раслін і жывёл Белавежскай пушчы, як экасістэме змешанага лесу,  няма роўных! Акрамя таго, тут жыве самая вялікая ў свеце папуляцыя зуброў – каля 500 асобін. У Еўразіі  — гэта найбольш цяжкія і вялікія наземныя жывёлы.  З 1922 года па рашэнню ЮНЕСКА Белавежская пушча ўключана ў спіс сусветнай спадчыны чалавецтва. У конкурсе “7 прыродных цудаў свету” яна  заняла 5 месца  сярод  260  славутасцей з 200 краін свету.

— А калі вам захочацца трапіць у адзіннае на планеце месца, дзе існуюць першабытныя поймавыя дубравы  — сардэчна запрашаем у нацыянальны парк “Прыпяцкі”. Тут у першазданым выглядзе захаваліся ўнікальныя ландшафты беларускага Палесся – з дзюнамі, як ў пустыні, катлавінамі і паніжэннямі, дзе сярод дубраў і ясеннікаў цякуць рэкі. У нацыянальным парку вы можаце сваімі вачыма ўбачыць  і  не толькі ўбачыць, але і ажыццявіць пешшую экскурсію па самым  буйным  у Еўропе  балотным масіве  плошчай каля 30000га. А яшчэ тут сапраўдны птушыны рай! Уявіце сабе – 256 відаў птушак!  – нездарма нацыянальнаму парку прысвоены міжнародны статус ключавой арніталагічнай тэрыторыі.

— У Беларусі вельмі шмат дзівосных лясных масіваў, кожны з якіх падорыць вам асалоду   зносін з дзікай прыродай, але сярод прыродных скарбаў   краіны мы не можам не выдзеліць яшчэ адзін – яе азёры! “Беларусь сінявокая” —  мабыць, адно з самых кароткіх, самых прыгожых і самых дакладных назваў нашай радзімы.

— Ведаеце колькі у Беларусі азер?  — 10800! Вось самыя  цікавыя з іх:

ü  Браслаўскія азёры —  50 азер, якія адрозніваюцца адзін ад аднаго велічыней, глыбіней, колерам і нават пахам вады. Паміж сабой азеры злучаны ручаямі, рэчкамі, пратокамі, працягласцю больш за 300 кіламетраў. Асаблівы каларыт азерам надаюць шматлікія астравы , якіх тут больш за 100. Аматараў водных падарожжаў   чакаюць дзясяткі кіламетраў займальных маршрутаў, моцныя ўражанні  не толькі ад сустрэчы  з азёрамі, але і з незвычайным ўзгорыстым ландшафтам  іх берагоў.

ü  Возера Нарач – самае вялікае , самае чыстае, самае празрыстае  і адно з самых прыгожых азер Беларусі.  Спрыяльныя кліматычныя ўмовы, маляўнічыя берагі абумовілі стварэнне вакол Нарачы шматлікіх зон адпачынку. Каля возера і на яго ўзбярэжжы дзейнічаюць курорт Нарач, шэраг санаторыяў, тургасцініцы, Гасцявы двор. Калі Вы вырашыце адпачыць на возеры Нарач, то адпачынак тут на самай справе выдатны!

ü  Тым,хто любіць усе загадкавае раім наведаць Чортава возера, якое знаходзіцца у 15 км ад Гродна.Тут не гняздуюцца вадаплаўныя птушкі, нават лясныя рэдка пралятаюць над возерам. Тут сапраўды не водзіцца рыба.Дадайце да гэтага яшчэ і незвычайную містычную мясцовасць, трапляючы ў якую па скуры ідзе халадок.Сонечны лес раптам ператвараецца ў няветліва, парослую мохам мясцовасць, дзе зямля спружыніць і калышацца пад нагамі, а ў змроку блукаюць агеньчыкі сярод тонкіх чахлых дрэў. Ёсць меркаванне, што іменна на дне гэтага возера знаходзіцца клад Напалеона — незлічоныя скарбы якая ён, адступаючы, вывозіў з Расіі. Хто ведае,магчыма іменна вам пашчасціць яго знайсці!

 

-Хай не валодае наша Беларусь экзатычнасцю Афрыкі або тонкай хітрасьцю Ўсходу, але гэта адно з нешматлікіх пакінутых на нашай планеце месцаў, дзе можна ўбачыць дзіўнае цуд — цуд некранутай прыроды.  Наведаўшы тыя мясціны, аб якіх мы зараз вам расказалі , вы ўпэўніцеся ў гэтым самі. І не пашкадуеце! А мы перадаем эстафету ….., якія пазнаемяць вас

2 група

— З гістарычнымі скарбамі Беларусі. Вось хто з вас ведае, што Беларусь па праву можна лічыць краінай замкаў? Алена Мікалаеўна ведае! Ну пэўна толькі яна і  ведае ! На  тэрыторыі  Беларусі з сярэднявечных часоў захавалася каля 50 старажытных  замкавых збудаванняў. Многія з іх дайшлі да нас у выглядзе руін,некаторыя захаваліся адносна добра, некаторыя паспелі адрэстаўрыраваць. Наведванне гэтых велічных сведак старажытнасці можа прынесці вам нямала уражанняў.

— Самыя знакамітыя замкі Беларусі – Мірскі і Несвіжскі. Яны абодва ўключаны ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

— Мірскі замак адначасова можна назваць і помнікам гісторыі , і жывой легендай. У розны час у ім жылі вядомыя роды з Беларусі , Расіі і Еўропы. Ім валодалі Іллінічы , князь Радзівіл , Вітгенштэйны і Святаполк -Мірскі. Замак акружаюць маляўнічыя азёры і парк , на тэрыторыі якога можна знайсці невялікую капліцу -пахавальню князёў Святаполк — Мірскіх .  На жаль сучаснай гісторыі не вядома ні імя першага архітэктара , ні імя першага будаўніка Мірскага замка. Удалае спалучэнне архітэктурных стыляў робіць Мірскі замак адным з найбольш уражлівых замкаў у Еўропе. Калі ў вас ўзнікне жаданне   далучыцца да гісторыі і культуры беларускага народа, то майце на ўвазе, што на тэрыторыі замка вельмі часта праводзяцца тэатралізаваныя і гістарычныя прадстаўленні, розныя музычныя і мастацкія конкурсы, што на фоне гістарычных месцаў вельмі прыгожа

— Выбачай, ….., але я не магу ўтрымацца!

— О, дарагія нашы госці, справа ў тым, што найвялікшым захапленнем  Максіма з’яўляюцца ўсе тыя легенды і таямніцы, якія ахутваюць кожны замак. Канешне, лепш было б паслухаць іх на месцы, але давайце дазволім Максіму трошачкі прыадкрыць завесу загадкавасці, спадзяюся гэта будзе своеасаблівай рэкламай замкаў.

—  Адна з самых сумных легенд Мірскага замка датычыцца сажалкі. З правага боку замка раней быў цудоўны квітнеючы сад, аднак у канцы XIX стагоддзя новы ўладальнік замка Мікалай Святаполк-Мірскі загадаў яго высечы, а на вызваленым месцы выкапаць сажалку. Па адной з версій, неўзабаве князю было начное бачанне — незнаёмка пракляла яго род. І вось  першай ахвярай сажалкі стала 12-гадовая княгіня Сонечка, а ў 1898 годзе на яго беразе быў знойдзены і сам Мікалай Святаполк-Мірскі.  .

Пасведчанне аб іншай легендзе можна ўбачыць на адной са сцен замка, дзе выразна прыкметны выступаючы камень у выглядзе галавы барана. Паводле падання, калі гэты камень зваліцца, то замак разбурыцца   і ніхто яго ўжо не зможа аднавіць, праверыць гэтую легенду досыць складана, але падчас рэканструкцыі з каменем нічога не рабілі

—  Відэасюжэт “Нясвіжскі замак” .Нясвіжскі палацава-паркавы комплекс   — найпрыгажэйшае месца ў Беларусі і адна з самых папулярных славутасцяў краіны. Нясвіжскі палац заклаў  у 1584 годзе Мікалай Радзівіл Сіротка , а апошнія Радзівілы пакінулі палац толькі ў 1939 г. калі Нясвіж увайшоў у склад СССР. Гэта сапраўднае радавое гняздо Радзівілаў, якіх называлі  некаранаванымі каралямі Вялікага княства Літоўскага. Ўнутранае ўбранне палаца ў сярэднія вякі вабіла гасцей пышнасцю. Усяго налічвалася 170 памяшканняў. Самыя раскошныя з залаў аздобленыя найкаштоўнейшым калекцыямі зброі і рэдкім творамі мастацтва мелі назвы : Каралеўскі,  Залаты , Мармуровы , Паляўнічы , Зброевы . Практычна непрыступным замак рабілі валы і бастыёны , а таксама сістэма каналаў і сажалак , якая замыкала пабудову на своеасаблівым востравам.

—  Адна з легенд   расказвае аб таямнічым «скарбе Радзівілаў», закапаным ў ваколіцах замка ў 1812 годзе. Сярод скарбаў — легендарныя 12 апосталаў (залатыя скульптуры ў чалавечы рост). Да гэтага часу  загадкавы скарб не дае  пакою шматлікім скарбашукальнікам. Ёсць меркаванне, што  ён схаваны  ў велізарным тунэлі працягласцю 35 км, які злучаў два замкі Радзівілаў — Нясвіжскі і Мірскі.   Але дзе той тунель? Хто ведае, магчыма менавіта вам пашчасціць разгадаць гэты сакрэт.

— Лідскі замак – адзін з самых старых сярэдневяковых замкаў Беларусі,  ён узнік у тыя трывожныя гады, калі націск крыжакоў на беларускія і літоўскія землі дасягнуў найбольшай сілы.  Каб закрыць рыцарам дарогу ў глыб земляў Вялікага княства Літоўскага, князь Гедымін ў 1323 г. загадаў закласці ў Лідзе каменны замак. . Усяго для збудаванні   замка спатрэбілася каля 23 тысячы кубічных метраў  валуноў, каля 1,5 мільёны цаглін, вялікая колькасць вапны і пяску.  Сёння Лідскі замак дзейнічае ў якасці музея. Тут пастаянна праводзяць розныя рыцарскія і культурныя фестывалі.

Зусім недалёка ад нас у гарадскім пасёлку Ружаны  знаходзіцца  замак Сапегаў, цікавай для вас будзе экскурсія ў  Косаўскі замак, Быхаўскі замак, Стары замак у Гродна,  Гальшанскі замак…

-Чакай, чакай! Хаця ад гэтага замка засталіся толькі руіны, проста так прапусціць яго нельга. Мабыць, хто-небудзь з вас чытаў твор вядомага беларускага пісьменніка Уладзіміра Караткевіча “Чорны замак Альшанскі”. Іна іванаўна чытала! Вельмі прыемна, што вы любіце беларускую літаратуру. Помніце там ёсць радкі, прачытай, калі ласка, ….у цябе гэта лепш атрымаецца

Чорны замак Альшанскі. Месяц нырае ў хмарах.

Вежы туманныя ў змроку сны аб мінулым мараць.

Слухаюць вецер золкі, воўчы вой далекі,

Слухаюць, як на мурах са страху трасуцца асіны.

У, як ціха і мёртва! Цемра, як у тысячы хлябі балотных.

Ціха! Ты чуеш здалёку ў аркадах бязгучныя крокі!

Кожную поўнач такую ​​ў замку, што стыне ад жаху,

Па галерэях праходзяць дама з чорным манахам

 

У легендзе , якую апісаў Уладзімір Караткевіч у сваім рамане «Чорны замак Альшанскі» , расказвалася , што калісьці  даўно бязродны малады хлопец Грыміслаў Валюжыніч палюбіў шляхетных прыгажуню — князёўну Ганну -Гардзіславу Гальшанскую . Дзяўчына адказала ўзаемнасцю . Каб сустракацца са сваёй каханай , Грыміслаў пераапранаўся ў манаха. Калі ж аб іх таемных сустрэчах даведаўся муж князёўны , ён забіў абодвух. З тых часоў няма спакою Чорнаму манаху (так празвалі яго мясцовыя жыхары ) і яго Белай даме. Яны раз-пораз з’яўляюцца ў нішах вежы і наводзяць смяротны жах на выпадковых прахожых.    А яшчэ ў францысканскім манастыры, які знаходзіўся недалека ад замка мучыцца душа зажыва пахаванай дзяўчыны.Паводле легенды , Сапега, уладальнік замка  паставіў перад будаўнікамі задачу : пабудаваць манастыр у кароткія тэрміны , паабяцаў і прэміяльныя , калі муляры справяцца своечасова . Будаўнікі спяшаліся , але як на злосць адна са сцен нечакана разбурылася . Рабочыя аднавілі пабудову , аднак сцяна павалілася ізноў.Калі Сапега прыгразіў , што пакіне будаўнікоў без аплаты , яны , параіўшыся, вырашылі , што тут не абысціся без чараўніцтва : каб манастыр не разбураўся , патрэбна ахвяра , і будзе ёю тая з жонак будаўнікоў , якая першая прынясе мужу абед . Першай прыйшла юная жонка самага маладога муляра . Яе і замуравалі жывой у манастырскай сцяны. З тых часоў і блукае па манастыры непрыкаяная душа няшчаснай жанчыны. Прыгожая казка, скажаце вы. Але тут ёсць над чым падумаць, бо каля дзесяці гадоў таму пры рэстаўрацыі манастыра ў адной са сцен быў знойдзены жаночы шкілет. А яшчэ…

— Хопіць, Максім, я думаю, нашы госці абавязкова наведаюць хаця б адзін з замкаў Беларусі,а мы павінны саступіць месца……

3 група

— Прывітанне сябры! Лясы, азёры, замкі, усе гэта цудоўна! Але ж найвялікшым скарбам любой краіны з’яўляецца яе народ.

—  Беларусь — гэта краіна багатая народнымі ўмельцамі і таленавітымі рамеснікамі. Працы беларускіх майстроў атрымалі вядомасць   ў сусветнай культуры,  яны ёсць у музеях Ватыкана, а таксама ў калекцыях   знакамітых знатакоў. Нават у нашы дні ў Беларусі налічваецца больш дзесяці народных промыслаў, а  раней іх было аж за двесце.

—  Найбольш цікавымі рамёствамі ў нашай краіне былі лоза- і саломапляценне, ганчарства і ткацтва.

-Пляценне з лазы — адно з самых старажытных рамёстваў у Беларусі. З галін лазы  рабілі загарадзі , дзіцячыя калыскі ,  мэблю ,  цацкі,  посуд. А самымі распаўсюджанымі вырабамі з лазы былі кошыкі. Навыкі гэтага народнага рамяства практычна не  страчаны да нашага часу, а вырабы — кошыкі , мэбля , сувеніры — карыстаюцца нязменным попытам.

— Шмат розных прадметаў выраблялі беларускія ўмельцы і з саломы. Акрамя тых, якія былі патрэбны ў гаспадарцы-розныя фігуркі. Гэта не проста цацкі , гэта знакі бажаства , абаронцы . Напрыклад, падвесныя саламяныя «павукі» вырабляліся да дня зімовага сонцастаяння .  « Павука » вывешвалі на   самым ганаровым месцы дома — у чырвоным куце , над сталом. Ім прыпісвалася здольнасць збіраць у сабе негатыўную энергію. У дзень вясновага раўнадзенства « павука » , які праслужыў ўсю зіму , абавязкова спальвалі.

 

— Ганчарная рамяство было развіта ў кожнай мясцовасці.  У залежнасці ад апрацоўкі кераміка падзялялася на глазураваную і чорназадымленую. Напрыклад, размешчаныя недалёка ад нас Ружаны славіліся глазураванай керамікай, а вось Пружаны былі адным з буйнейшых цэнтраў чорназадымленай керамікі.  Важным напрамкам у развіцці рамяства з’яўляюцца выкананыя з гліны розныя сімвалічныя жывёлы , музычныя інструменты , цацкі .  Дарэчы свіст і трэск цацак павінен быў адпужваць злых духаў. Прэч злыя духі адсюль, прэч! Не чапайце нашых гасцей!

— Ткацтва — адзін з самых распаўсюджаных відаў беларускага народнага мастацтва. Ўменне ткаць было абавязковым для кожнай сялянкі . Асноўную частку пасагу дзяўчаты складалі тканыя вырабы: адзенне , пасцель , ручнікі , абрусы.

Вяршыняй беларускага ткацтва сталі слуцкія паясы, названыя так таму, што самая вядомая па іх вытворчасці мануфактура знаходзілася ў горадзе Слуцку.  Слуцкі пояс —   нацыянальны гонар беларусаў. Гэты элемент мужчынскага адзення ў Вялікім Княстве Літоўскім быў прыкметай шляхетнага паходжання і высокага дабрабыту ўладальніка. Ні ў суседняй Расійскай імперыі , ні ў іншых еўрапейскіх краінах такіх мужчынскіх паясоў не было.

Слуцкія паясы ткаліся з шаўковых залатых і срэбных нітак . Яны дасягалі доўжыні 4,5 метры , а  шырыня іх была  50 сантыметраў. Упрыгожваўся пояс  у асноўным нацыянальным арнаментам , а таксама выявамі розных раслін. Насіўся па-над мужчынскім верхнім адзеннем , да яго часта мацавалася халодная зброя.  Вываратных бакоў  у пояса не было. На выраб аднаго пояса расходавалася ад 400 да 800 грамаў золата.  Кошт у злотых даходзіў да 1000, што прыблізна раўнялася гадавому даходу афіцэра арміі Рэчы Паспалітай.

У вядомага беларускага паэта Максіма  Багдановіча ёсць прыгожы верш “Слуцкія ткачыхі”

Ад родных ніў, ад роднай хаты
У панскі двор дзеля красы
Яны, бяздольныя, узяты
Ткаць залатыя паясы.

I цягам доўгія часіны,
Дзявочыя забыўшы сны,
Свае шырокія тканіны
На лад персідскі ткуць яны.
…
Цямнее край зубчаты бора…
I тчэ, забыўшыся, рука,
Заміж персідскага узора,
Цвяток радзімы васільк

А ведаеце ў чым заключалася галоўная памылка аўтара? У  тым, што жанчыны ніколі не дапускаліся да паясоў. Лічылася, што залатыя і срэбныя ніткі, пры дакрананні жаночай рукі, хутка   згубяць свой ​​бляск.  .

Слуцкая мануфактура праіснавала да 1848 года. Пасля гэтага паясы сталі прадметам калекцыянавання. Цяпер кошт аднаго такога пояса можа даходзіць ад 50 да 300 тысяч долараў  .

На жаль, у розных музеях Беларусі захоўваецца толькі 7 цэлых слуцкіх паясоў. Надзвычай дарагія і каштоўныя паясы   ў розныя часы былі вывезены за межы краіны.

У наш час тэхналогія вырабу паясоў практычна адноўлена і ў музеі слуцкіх паясоў у горадзе Слуцку

можна  убачыць не толькі аналагі паясоў, зробленых на сучасным абсталяванні, але і набыць сувеніры і паназіраць, як ткуцца паясы.

 

— Найбольш поўна пазнаёміць вас з беларускімі промысламі музейны комплекс старажытных беларускіх рамёстваў і тэхналогій “Дудуткі” . Тут можна пабачыць, як жыла раней беларуская вёска. А  майстры  розных народных промыслаў прадэманструюць вам сваё уменне.

 

— Беларускі народ – асацыіруецца не толькі з працавітасцю і майстэрствам, але і з незвычайнай мужнасцю і гераізмам. У гэтым годзе споўніцца 70 гадоў з дня вызвалення нашай краіны ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.   Каб зразумець, якой была гэтая вайна  , мала прачытаць разумную і праўдзівую кнігу, варта яшчэ прайсці па пакрытай акопамі, забудаванай бліндажамі зямлі. Мы запрашаем вас ушанаваць памяць загінуўшых і наведаць

ü гісторыка-культурны комплекс “Лінія Сталіна”, які ўяўляе сабой ваенна-гістарычны музей пад адкрытым небам, дзе сабрана найбольш поўная ў Беларусі экспазіцыя   ваеннай тэхнікі , артылерыі , танкаў , авіяцыі , стралковага зброі, і дзе ў розныя даты, звязаныя з   ваеннымі падзеямі   праходзяць  рэканструкцыі баёў ;

ü мемарыяльны комплекс Брэсцкая крэпасць, які з’яўляецца прыкладам  мужнасці і стойкасці савецкага народа ў барацьбе за свабоду і незалежнасць Радзімы,

ü мемарыяльны комплекс  Курган славы, што ўвекавечвае памяць аб ваеннай аперацыі «Баграціён», вынікам якой стала поўнае вызваленне тэрыторыі Беларусі ад гітлераўскіх захопнікаў;

ü мемарыяльны комплекс  Хатынь, які стаў сімвалам трагедыі беларускага народа. Дарэчы, 22 сакавіка спаўняецца 71 год, з таго жудаснага дня калі ў полымі  загінула 149 жыхароў гэтай невялікай беларускай вёскі.

— Цяжка і балюча гаварыць аб вайне, але мы не маем права забываць аб ёй. І мы не забудзем, бо менавіта дзякуючы   мужным і адважным героям  вайны мы сёння жывем пад мірным небам. Магчыма, не толькі мы, але і вы дарагія госці, бо хто ведае, што  было б, калі б планы  фашысцкай Германіі ажыццявіліся

4 група

— Але ж нельга на такой сумнай ноце развітвацца з гасцямі. Жыццё ідзе наперад і неабходна думаць аб будучым. Дарэчы, аб тым што беларусы заўсёды думалі аб будучым і імкнуліся паўплываць на яго  сведчаць шматлікія народныя звычаі і абрады.

-Звычаі і абрады найбольш поўна характарызуюць яшчэ адзін скарб Беларусі – яе духоўную культуру.  Да нашага часу ў краіне захаваліся старажытныя язычніцкія рытуалы. Масленіца, Купалле, Каляды, Дажынкі — у кожным з гэтых святаў, як і ў тысячы іншых, прасочваюцца старажытных язычніцкія вераванні. У выніку атрымалася непаўторная і каларытная беларуская культура.

— Пазнаеміцца і далучыцца да беларускіх абрадаў можна ў асобных вёсках Беларусі, дзе спецыяльна для замежных гасцей арганізуюцца цікавыя прадстаўленні.

— Вось і мы вырашылі паказаць вам, дарагія госці, некаторыя элементы аднаго  з самых жыццярадасных і аптымістычных абрадаў, які называецца “Гуканне вясны”

-Пэўнай даты ў гэтага абраду няма, бо «гуканне» вясны — гэта тыя дні, калі ўжо няўзброеным вокам бачна — вясна прабіваецца, снег растае, завеі застаюцца толькі ў памяці і, хоць на вуліцы брудна і сыра, але ўсе ведаюць, што прыйшла вясна. Так што тыдзень направа, тыдзень налева сітуацыі не змяняе. Рытуалы, звязаныя з «Гуканнем» вясны працягваліся ў нашых продкаў, пакуль земляробы не выходзілі на поле падрыхтоўваць глебу пад вясновыя пасевы.

Ой, выйдзем мы на горку

Ды паклічам бога

Адамкнуць зямліцу,

Выпусціць расіцу.

 

Будзем зіму замыкаці,

Цёплае лета адмыкаць,

Штоб нам, дзеўкам, цёпла гуляць.

 

Благаславі Божа вясну гукаці, у- у!

Вясну гукаці цеплага лета даждаці, у-у!

Ой, вясна, вясна, вясняна, у-у!

 

Карагод

Жавароначкі прыляціце – у-у-у

Вы нам лецейка прынясіце – у-у-у

А зімачку забярыце — у-у-у

Бо нам зімачка надаела– у-у-у

Усе хлебушкі пераела– у-у-у

 

Жавароначкі прыляціце– у– у-у-у

Зямлю-матухну абудзіце– у-у-у

І дожджыкам напаіце– у-у-у– у-у-у

Каб травачкі нарасціла– у-у-у

Каб волікаў накарміла– у-у-у

 

 

— Ой, глядзіце, дзеўкі , хлопцы ідуць

Дзяўчаты

Дождж ідзе – грыбы будуць

А на хлопцах гарбы будуць

А на дзевак роста

А на хлопцах кароста

А на дзевак красата

А на хлопцаў дурната

Хлопцы

Дождж ідзе – грыбы будуць

А на дзеўках гарбы будуць

А на хлопцаў роста

А на дзевак кароста

А на хлопцаў красата

А на дзевак дурната

 

Хопіць дражніца

Будзем мірыцца

Уславім зямлю красную

Сонца яснае

 

Сонейка на прыпечак скацілася,
І зямліца ўсміхнулася
— Вазьмі, сонейка, у Бога дазволу
І спусцісь да долу.
Мы табе спяваемі,
Мы цябе ўсхваляем,
Прыходзь, мы цябе чакаем!

 

-А давайце пагуляем, самі павесялімся, вясну парадуем!

Гульня “Каноплі”

 Ігракі па дамоўленасці выбіраюць гаспадара, становяцца ў шарэнгу і бяруцца за рукі. Гаспадар ідзе ўздоўж шарэнгі, спыняецца каля аднаго з ігракоў і пачынае з ім дыялог:
— Прыходзь да мяне каноплі палоць.
— Не хачу!
— А кашу есці?
— Хоць зараз!
— Ах, ты, гультай! – і бяжыць у любы канец шарэнгі. Адначасова і першы бяжыць у тым жа напрамку, але за спінамі ўдзельнікаў гульні. Хто першы прыбяжыць – гаспадар ці гультай – той і возьме за руку апошняга ў шарэнзе, а ігрок, які спазніўся, займае месца гаспадара.

(Правілы гульні: пасля слоў “Ах ты, гультай!” гаспадар можа зрабіць некалькі падманлівых рухаў; пакуль гаспадар не пабяжыць, гультай не мае права кранацца з месяца).

 

— Ой хопіць, хопіць, на нас госці глядзяць!

-Весну гукаем – дабра ўсім жадаем!

— Быць вам здаровымі, як зімой вада

-Вясёлымі, як вясна-красна

-Дай вам Божа і ў каморы, і ў аборы!

-Багаславі Божа на жытачка род, на статачка плод!

-Будзьце здаровы, як рыжык баровы!

-Майце торбу грошай, жывіце ў раскошы!

-Усяго даволі,а бяды ніколі!

— Дзякуй, госцейкі, што прыйшлі да нас, частуйцеся калі ласка, жавароначкамі.

 

— Ну што ж, дарагія госці, спадзяемся, што пасля нашай прэзентацыі, вам яшчэ не раз захочацца наведаць Беларусь!

— Бо скарбаў, якімі багата наша Радзіма незлічонае мноства, толькі трэба умець іх разгледзіць!

-А цяпер мы гаворым вам “Да пабачэння”! Турыстычная фірма “Сардэчна запрашаем”  будзе вам заўсёды рада!

Настаўнік геаграфіі: Ніна Аляксееўна Бух